شخصیت منفعل-پرخاشگر
رفتار منفعل-پرخاشگرانه چیست؟
افراد مبتلا به اختلال شخصیت پرخاشگر منفعل (Passive-Agressive) احساسات منفی خود را به شکل ماهرانه‌ای از طریق اقدامات خود بروز می‌دهند به جای آن که این احساسات را به طور مستقیم بیان کنند. این رفتار بین گفتار و رفتار آن‌ها تفاوت ایجاد می‌کند.
به طور مثال: فرض کنید که در محیط کاری شخصی یک طرحی را پیشنهاد می‌دهد و شخص دیگری ذاتا مخالف این طرح است اما می‌گوید که با آن موافق است. از آن جایی که این فرد درونا با این طرح مخالف است، در عمل از دنبال کردن این طرح به نحوی سرپیچی می‌کند. این شخص ممکن است عمدا کارها را به موقع تحویل ندهد، دیر در جلسات حاضر شود و یا به روش‌های مختلف این طرح را نادیده بگیرد.
یا حال با مثال دیگری اختلال شخصیت پرخاشگر منفعل را شفاف‌تر می‌کنیم: زنی با همسر خود که در حال مطالعه است در یک اتاق است. زن از دست همسر خود عصبانی و ناراحت است اما به جای اینکه به او درباره‌ی ناراحتی خود حرفی بزند صدای موزیک را بلند می‌کند تا به نحوی او را آزار دهد.
نشانه‌ها و علائم اختلال شخصیت پرخاشگر منفعل
- تلخی و خصومت نسبت به رفتارهای دیگران
- در هنگام رسیدگی به درخواست‌های دیگران به طور عمدی تاخیر کردن و یا اشتباه انجام دادن
- داشتن رفتار بدبینانه و تهاجمی
- اغلب درمورد احساس مورد تحسین واقع نشدن و یا فریب خوردن شکایت کردن
رفتار پرخاشگر-منفعل می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات روانی متعدد باشد و معمولا به عنوان یک اختلال شخصیت مجزا در نظر گرفته نمی‌شود. این نوع رفتار ممکن است بر توانایی یک فرد در ایجاد و حفظ یک رابطه‌ی سالم اثر بگذارد و از طرفی در محیطی کاری او مشکلات بسیاری ایجاد کند. با این حال راه‌هایی برای مدیریت اختلال شخصیت پرخاشگر منفعل وجود دارد به طوری که اثر منفی بر روی کیفیت زندگی فرد نگذارد.
علائم اختلال شخصیت پرخاشگر منفعل
در این نوع اختلال معمولا بین حرف و عمل فرد تا حد زیادی تضاد وجود دارد. رفتار و عمل این افراد اغلب اعضای خانواده، دوستان و همکاران خود را خشمگین می‌کند. با این حال ممکن است فرد از رفتار پرخاشگر-منفعل خود آگاهی نداشته باشد!
از علائم این اختلال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- انتقاد و اعتراض در اغلب موارد
- ناسازگاری و تحریک‌پذیری بالا
- به تعویق انداختن کارها و یا فراموشکاری
- انجام وظایف به طور ناکارآمد
- اقدامات خصمانه یا بدبینانه
- اقدامات عجیب و غریب
- سرزنش دیگران
- شکایت مدام در مورد اینکه از آن‌ها به خوبی قدردانی نشده است.
- نشان دادن خشم در قبال خواسته‌های دیگران
علت بروز اختلال شخصیت پرخاشگر منفعل
علت اصلی این اختلال شناخته شده نیست. با این حال هر دو عامل بیولوژیکی و محیطی در بروز و توسعه‌ی اختلال شخصیت پرخاشگر منفعل موثرند. محققان بر این عقیده‌اند که افرادی که رفتار پرخاشگر-منفعل دارند از کودکی چنین رفتاری از خود بروز می‌داده‌اند. سبک والدین، پویایی خانواده و دیگرات تاثیرات دوران کودکی ممکن است عوامل کمک کننده‌ای در بروز این اختلال باشند. سوء رفتار با فرزند، نادیده گرفتن او و یا مجازات شدید می‌تواند باعث ایجاد رفتارهای تهاجمی شود. سوء مصرف مواد و اعتماد به نفس پایین نیز از جمله عواملی هستند که منجر به اینگونه رفتارها ممکن است شوند.
شرایط سلامتی نیز ممکن است در بروز چنین رفتارهایی موثر باشند. برخی از این شرایط که بر روی اختلال شخصیت پرخاشگر منفعل اثر می‌گذارند در زیر آمده است.
- اختلال بیش‌فعالی کمبود توجه (ADHD)
- اختلالات اضطرابی
- افسردگی
- اختلال رفتاری
- اختلال دوقطبی
- اسکیزوفرنی
- سوء مصرف الکل
- سوء مصرف کوکائین
شناسایی رفتار پرخاشگر-منفعل
رفتار پرخاشگر-منفعل یک اختلال پزشکی نیست بنابراین پزشک نمی‌تواند آن را تشخیص دهد. با این حال یک روانشناس متخصص آموزش دیده می‌تواند به شما در شناسایی این مشکل رفتاری که نیاز به درمان دارد کمک کند. روانشناس معمولا سوالاتی درمورد علائم و رفتارهای شما، اینکه از چه زمانی این رفتارها شروع شده و اثرات آن در زندگی، کار و روابط شما خواهد پرسید.
اگر شما مشکوک هستید که ممکن است دچار اختلال شخصیت پرخاشگر منفعل باشید بهتر است یک قرار ملاقات با یک روانشناس تنظیم کنید و یا با او در ارتباط باشید. روانشناس معمولا سوالات جامعی درباره‌ی علائم، افکار و رفتار شما خواهد پرسید. از طرفی دوران کودکی و تجربیاتی که باعث بروز این رفتار می‌شوند نیز از نظر روانشناس مهم هستند. اگر روانشناس بتواند عوامل محیطی ای را که در بروز این رفتار شما کمک می‌کنند شناسایی کند می‌تواند به شما کمک کند که بر روی این عوامل کار کنید.
اما اگر روانشناس نتواند هیچ عامل محیطی ای برای این رفتار ما شناسایی کند ممکن است به شما پیشنهاد کند که به یک پزشک مراجعه کرده و یک سری آزمایشات سلامتی انجام دهید چرا که ممکن است این رفتارهای شما نشانی از یک بیماری فیزیکی مربوط به اعصاب و یا مشکل دیگری باشد.
اختلال شخصیت پرخاشگر منفعل چگونه درمان می‌شود؟
اگر یک مشکل سلامتی خاص موجب این رفتار شما شده است بنابراین ابتدا این مشکل باید درمان شود. بنابراین ممکن است با درمان این مشکل رفتار پرخاشگر-منفعل شما نیز بهبود یابد.
علاوه بر این ممکن است شما برای این رفتار خود به یک روانشناس متخصص مراجعه کنید. روانشناس می‌تواند در شناسایی اختلال شخصیت پرخاشگر منفعل به شما کمک کرده و به شما در تغییر این نوع رفتارتان کمک کند. علاوه بر این او می‌تواند به شما کمک کند که بر روی اضطراب، عدم اعتماد بنفس و کنترل خشم خود کار کنید که ممکن است به درمان رفتار پرخاشگر-منفعل شما کمک زیادی بکند. در واقع روانشناسان به شما آموزش می‌دهند که چگونه از زاویه درست به قضایا نگاه کنید و چگونه مشکلاتتان را در یک مسیر سالم حل کنید.
علاوه بر این چند روش ساده وجود دارد که انجام روزانه‌ی آن‌ها می‌تواند به افراد با اختلال شخصیت پرخاشگر منفعل کمک کند. این کارها عبارتند از:
- آگاه بودن از رفتار خود
- شناسایی علت احتمالی رفتار خود
- قبل از انجام هرکاری به درستی فکر کنید.
- قبل از اینکه به موقعیتی که موجب ناراحتی شماست عکس العمل نشان دهید سعی کنید خود را آرام کنید.
- خوش‌بین باشید
- با دیگران صادق باشید و سعی کنید احساسات خود را به شکل ساده‌تری با آن‌ها درمیان بگذارید تا اینکه از طریق رفتار پرخاشگر-منفعل احساسات خود را بروز دهید.