صرع یا اپی لپسی چیست؟
صرع یک اختلال سیستم عصبی مرکزی (اختلال نورولوژیکی) است که در آن فعالیت سلول های عصبی در مغز مختل شده و منجر به تشنج می گردد که طی آن رفتار، علائم و احساسات غیرطبیعی از جمله از دست رفتن هوشیاری رخ می دهد. علائم این بیماری مختلف است. برخی افراد مبتلا به صرع ساده، طی تشنج به مدت چند ثانیه خیره می مانند در حالیکه برخی دیگر دچار حرکات تنشی در دستها و پاها می گردند.
مهمترین اقدام برای درمان بیماری صرع، تشخیص درست علت تشنج هاست. متخصصین مغز و اعصاب با توجه به علت تشنج ها و سن و وضعیت سلامت بیمار، انواع راه های درمانی از جمله دارو و جراحی را تجویز می کنند.
اپی لپسی چه علائمی به همراه دارد؟
از آنجایی که این بیماری ناشی از فعالیت های غیر طبیعی سلول های مغزی است، تشنج می تواند بر تمام فرآیندهای هماهنگی مغز اثر بگذارد. اپی لپسی می تواند علائمی از این قبیل ایجاد کند:
- گیجی موقت
- صحبت کردن نامفهوم و بریده بریده
- حرکات تند و پیچشی غیر قابل کنترل در دستها و پاها
- از دست دادن هوشیاری و بی خبری
- علائم روانی
علائم بسته به نوع تشنج متفاوت است. در بیشتر موارد مبتلایان به اپی لپسی در هر بار به نوع یکسانی از تشنج مبتلا می شوند، لذا علائم در هر دوره مشابه است. پزشکان معمولاً تشنج را بر اساس چگونگی آغاز فعالیت های غیرطبیعی مغز، به دو نوع کانونی و منتشر طبقه بندی می کنند.
علت این بیماری چیست؟
- اثرات ژنتیک : برخی از انواع این بیماری که با نوع تشنجی که فرد تجربه کرده است، طبقه بندی می شوند؛ موروثی هستند. در این موارد اثر ژنتیک محتمل است
- ترومای سر : ترومای سر که بخاطر تصادفات یا آسیب های تروماتیک رخ می دهند، می توانند منجر به صرع شوند
- بیماری های مغزی : بیماری های مغزی از جمله تومورهای مغزی یا سکته که منجر به آسیب مغز می شوند نیز ممکن است منجر به صرع گردند. سکته علت عمده صرع در بزرگسالان بالای 35 سال است
- بیماری های عفونی : بیماری های عفونی مثل مننژیت، ایدز و انسفالیت ویروسی می توانند منجر به صرع شوند
- آسیب های مادرزادی : پیش از تولد نوزادان به آسیب های مغزی حساس هستند که می تواند ناشی از چندین فاکتور باشد، از جمله: عفونت مادر، تغذیه نامناسب یا کمبودهای اکسیژن. این آسیب های مغزی منجر به صرع یا فلج مغزی می شود.
- اختلالات تکاملی : گاهی صرع می تواند با اختلالات تکاملی مثل اوتیسم و نوروفیبروماتوز مرتبط باشد.
روش تشخیص صرع یا اپی لپسی
برای تشخیص بیماری معمولاً از تاریخچه ای که بیمار یا همراهان با توصیف حملات بیماری به پزشک میدهند، در کنار انجام یک آزمایش « الکترو انسفالوگرام » یا « نوار مغز » نامیده می شود ،استفاده میگردد در نوار مغز چندین الکترود در مکانهای مختلف سر بیمار قرار داده شده و فعالیت الکتریکی مغز در آن نواحی اندازه گیری می شود و نوار مغز طولانی مدت و یا نوار مغز ویدئوئی از وی گرفته می شود تا امواج غیر طبیعی مشخص گردد. البته اگر پزشک به صرع مشکوک شود علاوه بر نوار مغز برای پی بردن به دلیل صرع ممکن است آزمایشات خونی برای چک کردن قند خون ،کلسیم، سدیم و یا آزمایشاتی که عملکرد کلیه یا کبد را می سنجند و اندازه گیری تعداد گلبولهای سفید خون انجام شوند. با کمک تستهای فوق پزشک برای نوع درمان و طول دوره درمان بیمار تصمیم گیری خواهد کرد.
درمان اپی لپسی
فردی که در حال تشنج است نمی توان حرکات او را مهار کرد .توصیه پزشکان در این حالت شل کردن و باز کردن دکمه های لباس، دور کردن هرگونه جسم نوک تیز و سفت از نزدیکی بیمار در حال تشنج است تا به خود صدمه ای نزند. گرچه نباید چیزی را در داخل دهان فرد در حال تشنج قرار داد ولی اگر بیمار در حال تشنج محکم زبان خود را گاز گرفته است می توان یک پارچه را چند تا کرد و بین دندان و زبان بیمار قرار داد تا از صدمه بیشتر به زبان بیمار جلوگیری شود. چرخاندن سر بیمار به یک طرف نیز باعث میشود که تنفس بیمار راحت تر صورت گیرد . گاهی نیز تشنج در اثر یک مشکل زمینه ای پزشکی ایجاد شده( مثلاً کاهش قند خون)که با رفع آن، تشنج نیز بر طرف میگردد، ولی صرع کلاً با داروهای ضد صرع کنترل میشود.بعضی از بیماران با یک یا چند دارو کنترل می شوند. بیشترین داروهای مورد استفاده در درمان بیماری صرع عبارتند از: فنی توئین ،کاربامازپین، فنو باربیتال، پریمیدون، والپوریک اسید ،کلونازپام، و اتوسوکسامید .بیمارانی که از داروهای ضد صرع استفاده می کنند باید بطور مرتب ویزیت شده و سطوح خونی داروهای آنها چک شود و همچنین عوارض مثل گیجی، تنبلی و خستگی، پر فعالیتی ،حرکات غیر قابل کنترل چشم، مشکلات گفتاری یا بینائی، تهوع و استفراغ و اختلال خواب بررسی شوند. صرع مداوم نیز ابتدا توسط داروهائی مثل دیازپام، فنی توئین،فنو باربیتال درمان می شود و اگر به اینها جواب نداد، سایر اقدامات توسط پزشک انجام خواهد شد. اگر تشنج بعلت کاهش قند خون ایجاد شده باشد با تزریق محلول گلوکز وریدی، تشنج رفع خواهد شد. جراحی و درمان صرع وقتی مورد استفاده قرار میگیرد که توسط دارو صرع کنترل نشود.
مراقبت های لازم
این افراد برای پیشگیری از حملات صرع بهتر است یک رژیم غذائی سالم، خواب کافی و سطوح استرس پائین داشته باشند .همچنین از آنجا که که تب ممکن است، ایجاد تشنج کند، با اولین علائم بیماری داورهای ضدتب باید تجویز شود. اگر تشنج شما با مقدمه( Aura)شروع می شود و به شما حالتی دست میدهد که می فهمید تا چند لحظه دیگر تشنج خواهید کرد، سریعاً خود را به یک مکان امن رسانده و در حالت درازکش قرار گرفته تا تشنج شما تمام شود. به اطرافیان خود بیاموزید که هنگامیکه شما را در حال تشنج دیدند ،چکار کنند و چه اقداماتی را انجام دهند .همچنین بعضی از روشها را هرگز به تنهائی انجام ندهید، مثل شنا کردن یا دوچرخه سواری تا در صورت بروز حادثه کسی بتواند شما را نجات دهد. در هنگام ورزش هائی مثل دوچرخه سواری، اسکیت سواری ،موتور سواری و.. . حتماً کلاه ایمنی بر سر بگذارید.