40درصد دانشجویان علوم پزشکی به مشاوره روان شناسی نیاز دارند

دکتر محمدرضا فراهانی در گفت وگوی اختصاصی با خبرنگار ایرنا، این بار از وضعیت بهداشت روان دانشجویان و تهدیدهایی که زندگی آنها را به مخاطره انداخته، ابراز نگرانی می کند.
او می گوید: حدود 6.8 درصد دانشجویان علوم پزشکی دخانیات، مواد مخدر، مواد روانگردان یا الکل مصرف کرده اند که به گفته او از میانگین کل جامعه کمتر است اما جای نگرانی جدی وجود دارد.
آمارهای رسمی نشان می دهد که حدود 14درصد کل جمعیت مصرف کننده سیگار هستند، در مورد قلیان هنوز آمار رسمی از شیوع مصرف وجود ندارد اما دکتر محمدرضا مسجدی، دبیرکل انجمن جهانی مبارزه با سل و بیماری های ریوی که رئیس جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات در ایران نیز هست، گفته که حدود 30 درصد دانشجویان دختر دانشگاه های کشور تجربه مصرف قلیان دارند و حدود 10درصد دانشجویان دختر به مرور زمان به مصرف این ماده که مملو از انواع مواد شیمیایی، سموم و فلزات سنگین سرطان زاست، معتاد می شوند. افرادی که در آینده مادران فرزندان ایران زمین هستند.
این آمار وقتی نگران کننده تر می شود که به طور معمول شیوع مصرف قلیان و مواد اعتیاد آور در بین پسران و دانشجویان پسر بیش از دختران است.
در مورد اعتیاد به مواد مخدر آمارهای رسمی از شیوع 2.1 درصدی در بین جمعیت عمومی حکایت دارد.
معاون فرهنگی- دانشجویی وزیر بهداشت به طور جزئی میزان شیوع اعتیاد و سوء مصرف مواد اعتیادآور را در بین دانشجویان رشته های پزشکی و پیراپزشکی اعلام نمی کند اما وجود این مسئله در بین افرادی که فردا می خواهند، مراقب سلامت مردم باشند، مسئله ای تامل برانگیز و نگرانی آفرین است.
هر چه هست زنگ خطر به صدا درآمده است، از گروهی که نخبگان و باهوش ترین فرزندان کشور هستند و بالاترین رتبه های کنکور را گرفته اند، انتظار است که سلامت آفرینان این مملکت باشند، اما اکنون خود در معرض انواع آ سیبهای اجتماعی و رفتاری قرار گرفته اند.
مشروح گفت و گوی خبرنگار ایرنا با معاون فرهنگی، اجتماعی وزیر بهداشت را با هم می خوانیم:

*وزارت بهداشت هر سال یا هر چند سال یکبار، تست غربالگری سراسری از وضعیت سلامت روان دانشجویان علوم پزشکی انجام می دهد، آخرین نتایج این بررسی ها چه می گوید؟

فراهانی: سال گذشته تست غربالگری سراسری از وضعیت سلامت روان دانشجویان علوم پزشکی کشور که حدود 200 هزار نفر هستند، انجام شد، امسال هم درصدد بودیم این کار را تکرار کنیم و دنبال این بودیم ثبت نام دانشجویان جدید به انجام این تست منوط شود اما به علت هزینه های آن نتوانستیم البته داده های غربالگری که سال گذشته انجام شد، استخراج شد و تحلیل داده هم شد.

* نتایج آن چه بود؟
فراهانی: این بررسی نشان داد که حدود دو درصد دانشجویان علوم پزشکی از نظر سلامت روان دچار آسیبهای جدی هستند، 18درصد در معرض آسیبهای روانی و رفتاری هستند و حدود 40درصد دیگر دانشجویان، به لحاظ سلامت روان نیازمند مشاوره هستند و موارد مشکوکی در بین آنها وجود داشته که باید با مصاحبه حضوری، نگرانی ها را بر طرف کنیم.

* یعنی در مجموع 60 درصد؟
فراهانی: البته افرادی که به صورت جدی به لحاظ سلامت روان آسیب دیده هستند، دو درصد هستند که از متوسط جامعه کمتر است.(وزارت بهداشت متوسط شیوع بیماری های روانی در ایران را 23 درصد اعلام کرد که 2.1درصد معتاد و 12درصد افسرده هستند).

*وضعیت اعتیاد بین دانشجویان علوم پزشکی چگونه است؟
فراهانی: در مورد اعتیاد مطالعه دیگری درباره سیمای زندگی دانشجویی با همکاری وزارت علوم انجام می دهیم. وزارت علوم سال گذشته انجام داده بود، امسال به صورت وسیعتر این مطالعه را با جمعیت نمونه 25 هزار نفر در همه دانشگاههای کشور انجام می دهیم و قرار است در این تحقیق یک برش دانشگاه های علوم پزشکی، یک برش دانشگاه های وزارت علوم و یک برش دانشگاه آزاد داشته باشیم و یک تحلیل ملی هم داشته باشیم.

* در این تحقیق سلامت روان دانشجویان بررسی می شود؟
فراهانی: در این تست بخشی از وضعیت سلامت روان دانشجویان و اعتیاد و بخشی نیز درباره نگرش دانشجویان نسبت به مسائل فرهنگی و مسائل مختلف دیگر بررسی می شود، یک مطالعه استاندارد نیست ولی داده های آن به ما کمک می کند که نمایی از وضعیت دانشجویان کشور داشته باشیم.

* امسال برای بهبود سلامت روان دانشجویان برنامه خاصی ندارید؟
فراهانی: امسال ایجاد شناسنامه سلامت الکرونیک که قبلا برای روستائیان شروع شده بود، برای دانشجویان نیز اجرا می شود و فاز اجرایی آن امسال شروع می شود، در این طرح پرسشنامه ای توسط دانشجویان پر می شود که وضعیت سلامت جسمی و روانی آنها نیز پرسیده می شود.

*وضعیت اعتیاد در بین دانشجویان را نگفتند، آخرین آ مارها از شیوع اعتیاد در بین دانشجویان چیست؟
فراهانی: آمار جدیدی غیر از آنچه ستاد مبارزه با مواد مخدر در سال 92 انجام داده بود، نداریم.

** در آن مطالعه شیوع اعتیاد 6 درصد بود؟
فراهانی: آمار شیوع 6.8 درصد بین دانشجویان علوم پزشکی بود که از همه دانشگاه های دیگر کمتر است. البته آن تحقیق فقط مربوط به مواد مخدر نیست و جمع آمار اعتیاد به دخانیات، مواد مخدر، مواد روانگردان و مشروبات الکلی را نشان می دهد.

**آمار جدیدتری ندارید؟
فراهانی: نه، ولی دو مطالعه جدید را تعریف کرده ایم، چون یک مقدار مطالعات ما در وزارت بهداشت درباره وضعیت سلامت جسمی، روانی و آسیبهای اجتماعی در بین دانشجویان کامل نبود که قطعات این پازل در حال کامل شدن است.

** شایع ترین آسیب اجتماعی و بیماری های روانی در بین دانشجویان کشور چیست؟
فراهانی: این آماری که در ابتدا گفتم که 40درصد دانشجویان باید مصاحبه شوند، باید انجام شود و این مطالعه تکمیل شود تا بتوانیم اجزای آن را اعلام کنیم.

**نکته ای که گاهی از آن صحبت می شود این است که چون طول دوره رشته های علوم پزشکی مانند پزشکی عمومی نسبتا طولانی است و در ضمن بازار کار برای پزشکان عمومی نیز خیلی مساعد نیست، برخی دانشجویان پزشکی به خصوص در سالهای آخر دچار افسردگی می شومد و حتی پیشنهادهایی هم مطرح شده است که دانشجویان پزشکی از مقطع کارشناسی گرفته شود، این مسئله چقدر صحت دارد؟
فراهانی: من آمار جدی از شیوع بالای افسردگی در بین دانشجویان پزشکی ندارم.

**شما وضعیت شیوع افسردگی در بین دانشجویان پزشکی را بررسی کرده اید؟
فراهانی: تحقیقی که برای دانشجویان ورودی انجام داده ایم و قرار است آن را تعمیم دهیم این آمار را خواهد داد، هنوز آمار دقیقی در این زمینه نداریم. باید مصاحبه ها با 40 درصد دانشجویان انجام شود تا بتوانیم به صورت نهایی این آمار را به شما اعلام کنیم. البته این آمار وضعیت ورودی ها به دانشگاه های علوم پزشکی است، امسال آمار وضعیت بیماریهای روانی را در بین ورودی ها اعلام می کنیم، اگر این تست و بررسی را در سال خروج این دانشجویان تکرار کنیم، بعد می توانیم این آمار را اعلام کنیم. اینکه می گویم باید پازل مطالعات را کامل کنیم برای همین است.
الان آمارها در حال تکمیل است و هفت سال آینده می توانیم اعلام کنیم که وضعیت سلامت دانشجویان در زمان ورود چگونه بود و در زمان خروج از دانشگاه چه وضعیتی پیدا کرده است و آسیبهای روانی بین دانشجویان افزایش یا کاهش داشته است یا میزان افزایش آن چقدر بوده است. الان آماری از وضعیت هفت سال قبل دانشجویان پزشکی نداریم که بتوانیم با آن مقایسه کنیم.

*آیا برای مصاحبه و مشاوره سلامت روان دانشجویان آنان به مراکز مشاوره خارج دانشگاه ارجاع می شوند، چون صحبت هایی هست که در برخی مراکز مشاوره خصوصی آسیب هایی وجود دارد. از جمله اینکه در برخی مراکز مصرف برخی داروها مثل ریتالین به دانشجویان توصیه می شود؟

فراهانی: نه در تمام دانشگاه های علوم پزشکی مراکز مدیریت سلامت روان داریم و مراکز مشاوره در داخل دانشگاهها تعریف شده است و به هیچ وجه دانشجویان را به بیرون احاله نمی دهیم، یعنی اگر دانشجو به مشاوره نیاز داشته باشد، تا آخرین مراحل در خود دانشگاه انجام می شود. پیشنهاد این بود که اکنون که گفته ایم مثلا 40 درصد دانشجویان باید مشاوره شود، چون برخی دانشگاهها نیروی کافی نداشتند، می خواستند به بیرون ارجاع دهند که ما مخالفت کردیم و قرار شد، خرید خدمت کنند و نیروی انسانی مشاور را در دانشگاه جذب کنند.

**مواردی بوده که در مراکز مشاوره به دانشجویان مثلا مصرف ریتالین را در شب امتحان توصیه کنند؟
فراهانی: به هیچ وجه، اصلا و ابدا. استانداردترین مراکز مشاوره سلامت روان در دانشگاههای علوم پزشکی هستند. جالب است بدانید، دانشگاهها مختار هستند در تمام پست های سازمانی آدم هایی را که می خواهند، بگمارند، تنها پستی که در دانشگاههای علوم پزشکی که باید بیاید به تهران و در ستاد وزارت بهداشت مصاحبه بدهد، مسئول مشاوره دانشگاه است در این زمینه خیلی نظم و سختگیری دقیقی وجود دارد.