نظر به اهمیت نقش روشهای تغییر رفتار و رفتاردرمانی در درمان مشکلات و اختلالات روانشناختی افراد، بررسی و شناسایی نظریه های اصلی در زمینه ی یاد شده ضروری به نظر می رسد. نویسنده در این مقاله، سعی نموده است با استفاده از روش تحقیق بنیادی، مهمترین نظریه های مرتبط با موضوع تغییر رفتار و رفتار درمانی را شناسایی نماید. اصلی ترین نظریه های مربوط به تغییر رفتار و رفتار درمانی شامل رفتاری، شناختی و التقاطی می باشند. نظریه های رفتاری شامل نظریه شرطی پاسخگر پاولف و شرطی کنشگر اسکینر می باشند. نظریه های شناختی در دو دسته ی کلی شامل نظریه های یادگیری اجتماعی یا مشاهده ای آلبرت بندورا و شناختی چون نظریه های آلبرت الیس، آرون تی بک و دونالد مایکنبام، حل مسئله گلد فرید و توقف فکری ولپی قرار می گیرند. نظریه ی دیگر، دیدگاه التقاطی یا رفتاردرمانی هفت وجه ی لازاروس می باشد. آشنایی با این نظریه ها و فنون مربوطه و بکارگیری آنها توسط درمانگران، زمینه ی مناسبی را جهت تغییر و اصلاح رفتار درمانجویان و ارتقاء سلامت روان جامعه ایجاد می نماید.