بسیاری از افراد احتمالا در دوران زندگی خود، علائم مربوط به افسردگی، اضطراب و استرس را تجربه کردهاند. افسردگی، اضطراب و استرس میتواند بر روی عملکرد ذهنی افراد و همچنین سلامت جسمانی آنها تاثیر منفی بگذارد. برای سنجش و اندازهگیری این مولفهها، ابزارهای زیادی ساخته شده است که اکثر آنها هر یک از این موارد را به صورت جداگانه اندازهگیری میکنند، اما تست افسردگی، اضطراب و استرس (DASS) هر سه این متغیرها را با هم مورد سنجش قرار میدهد و در نهایت شدت هر یک از این اختلالات را معین مینماید.
Depression‚ Anxiety‚ Stress Scale (DASS)
مقیاس افسردگی ، اضطراب ، استرس ( DASS، لاویبوند و لاویبوند ، 1995 )مجموعه ای از سه مقیاس خود گزار ش دهی برای ارزیابی حالات عاطفه منفی در افسردگی ، اضطراب و استرس است .
کاربرد این مقیاس اندازه گیری شدت نشانه های اصلی افسردگی ، اضطراب و استرس است . برای تکمیل پرسشنامه فرد باید وضعیت یک نشانه را در طول هفته گذشته مشخص کند . از آنجا که این مقیاس می تواند مقایسه ای از شدت علایم در طول هفته های مختلف فراهم کند ، می توان از آن برای ارزیابی پیشرفت درمان در طول زمان استفاده کرد.
آنتونی و همکاران (1998) مقیاس مذکور را در مورد تحلیل عاملی قرار دادند که نتایج پژوهش آنان مجدداً حاکی از وجود سه عامل افسردگی ، اضطراب و تنیدگی بود . نتایج این مطالعه نشان داد که 68 درصد از واریانس کل مقیاس توسط این سه عامل مورد سنجش قرار می گیرد. ارزش ویژه عوامل تنیدگی ، افسردگی و اضطراب در پژوهش مذکور به ترتیب برابر 07/9 ،89/2،23/1وضریب آلفا برای این عوامل به ترتیب 97/0، 92/0 ، 95/0 بود . همچنین نتایج محاسبه همبستگی میان عوامل در مطالعه آنتونی و همکاران (1998) حکی از ضریب همبستگی 48/0 میان دو عامل افسردگی و تنیدگی ، ضریب همبستگی 53/0 بین اضطراب و تنیدگی و ضریب همبستگی 53/0 بین اضطراب و تنیدگی و ضریب همبستگی 28/0بین اضطراب و افسردگی بود . روایی و اعتبار این پرسشنامه در ایران توسط سامانی و جوکار (1386) مورد برسی قرار گرفته است که اعتبارباز آزمایی را برای مقیاس افسردگی ، اضطراب و تنیدگی به ترتیب برابر 80/0 ، 76/0 و 77/0 و آلفای کرونباخ را برای مقیاس افسردگی ، اضطراب و تنیدگی به ترتیب برابر 81/0 ، 74/0 و 78/0 گزارش نموده اند. در برسی روایی این مقیاس شیوه ی آماری تحلیل عاملی از نوع تاییدی و به روش مولفه های اصلی مورد استفاده قرار گرفت . مقدار عددی شاخص KMO برابر با 9012/0 و نیز شاخص X2 در آزمون کرویت بارتلت برابر 93/3092 بود که در سطح 0001/0 معنی دار بود و حکایت از کفایت نمونه و متغیرهای انتخاب شده برای انجام تحلیل عاملی داشت . بر اساس تحلیل عاملی انجام شده توراُم با چرخش وایماکس بر روی گویه های پرسشنامه و با ملاک قرار دادن مقادیر ویژه وشیب نمودار اسکری سه مقیاس فرعی استخراج شد که عبارتند از : افسردگی ، اضطراب و تنیدگی که در راستای عامل های آزمون اصلی DASS می باشد.
هر یک از خرده مقیاس های DASS شامل 7 سوال است که نمره نهایی هر کدام از طریق مجموع نمرات سوال های مربوط به آن به دست می آید ( جدول 1) . هر سوال از صفر (اصلا در مورد من صدق نمی کند ) تا 3 ( کاملا در مورد من صدق می کند ) نمره گذاری می شود از آنجا که DASS-21 فرم کوتاه شده مقیاس اصلی (42 سوالی ) است ، نمره نهایی هر یک از این خرده مقیاس ها باید 2 برابر شود . سپس با مراجعه به جدول شماره 2 می توان شدت علایم را مشخص کرد ( لاویبوند و لاویبوند ، 1995) .
جدول 1- خرده مقیاس ها و سوال های مربوط به آنها
خرده مقیاس ها | سوال ها |
افسردگی | 21،17،16،13،10،5،3 |
اضطراب | 20،19،15،9،7،4،2 |
استرس | 18،14،12،11،8،6،1 |
جدول 2- شدت هر یک از خرده مقیاس های مقیاس افسردگی ، اضطراب ، استرس (DASS)
شدت | افسردگی | اضطراب | استرس |
عادی | 9-0 | 7-0 | 14-0 |
خفیف | 13-10 | 9-8 | 18-15 |
متوسط | 20-14 | 14-10 | 25-19 |
شدید | 27-21 | 19-15 | 33-26 |
بسیار شدید | 28 | 20 | 33 |
جملات زیر را به دقت بخوانید و با علامت X مشخص کنید که هر جمله تا چه اندازه در مورد شما صدق می کند.
توجه داشته باشید که جمله درست وغلطی وجود ندارد . زمان زیادی روی هر جمله صرف نکنید.
جملات |
اصلا | کم | متوسط | زیاد | |
1 | برایم مشکل است آرام بگیرم . | ||||
2 | متوجه شده ام دهانم خشک می شود . | ||||
3 | فکر نمی کنم بتوانم هیچ نوع احساس خوبی را تجربه کنم. | ||||
4 | تنفس کردن برایم مشکل است . | ||||
5 | برایم سخت است در انجام کار پیشقدم شوم . | ||||
6 | به موقعیت هایم به طور افراطی واکنش نشان می دهم . | ||||
7 | در بدنم احساس لرزش می کنم | ||||
8 | احساس می کنم انرژی روانی زیادی مصرف می کنم . | ||||
9 | نگرانم که مبادا در بعضی موقعیت ها دچار ترس شوم یا به کاراحمقانه ای دست بزنم. | ||||
10 | احساس می کنم چیزی ندارم که منتظرش باشم . | ||||
11 | خودم را پریشان و سردر گم احساس می کنم . | ||||
12 | آرام بودن و در آرامش به سر بردن برایم مشکل است . | ||||
13 | احساس دل مردگی و دل شکستگی دارم . | ||||
14 | نسبت به هر چیزی که مرا از کار باز دارد بی تحمل و نابردبارم (صبر و تحمل ندارم ) . | ||||
15 | احساس می کنم که هر لحظه ممکن است دچار ترس و وحشت شوم . | ||||
16 | قادر نیستم درباره خیلی چیزها شور و شوق از خود نشان دهم . | ||||
17 | احساس می کنم به عنوان یک فرد ارزش زیادی ندارم . | ||||
18 | فکر می کنم بسیار حساس و زود رنج هستم . | ||||
19 | بدونه اینکه هیچ گونه فعالیت بدنی انجام دهم متوجه شده ام که قلبم غیر عادی کار می کند ( مثلا ضربان شدید قلب یا از کار افتادن آن برای چند لحظه ) . | ||||
20 | بدن هیچ دلیل موجهی احساس ترس می کنم . | ||||
21 | احساس می کنم زندگی بی معنا است . |