اختلال اضطراب فراگیر (Generalised anxiety disorder) یک نوع اختلال اضطرابی است که موجب ایجاد نگرانی غیرقابلکنترل و مداوم در فرد میشود و زندگی روزمره او را تحت تاثیر قرار میدهد. این افراد معمولاً احساس ترس و نگرانی غیرعادی دارند و در مورد هر چیزی زود نگران میشوند. معمولاً کار، تحصیل، سلامت و حتی کارهای روزمره موجب بروز نگرانی در این افراد میشود.
اختلال اضطراب فراگیر زمانی ایجاد میشود که فرد قادر به کنترل استرس درونی خود نباشد. در بسیاری از موارد این بیماری ریشه ژنتیکی دارد و برخی اوقات نیز در اثر به هم ریختن تعادل هورمونها در بیماریهایی نظیر پرکاری تیروئید ایجاد میشود. در بسیاری از مواقع نیز اختلال اضطراب فراگیر در اثر قرار گرفتن در شرایط استرسزا ایجاد میشود و به یک مشکل مزمن در فرد تبدیل میشود. مطالعات انجام شده در سال 2015 نشان میدهد که بیشتر افراد درونگرا به مشکل اضطراب فراگیر مبتلا میشوند. طبق بررسیها شیوع اختلال اضطراب فراگیر در زنان 7/7 درصد و در مردان 4/66 درصد است.
در ادامه به رایجترین دلایل اضطراب فراگیر اشاره شده است.
تشخیص اختلال اضطراب عصبی: ملاک های تشخیصی اختلال اضطراب فراگیر چیست؟
هنگامی که استرس و اضطراب به شما فشار وارد میکند و احساس میکنید که چیزی درست نیست و مشکلی در رابطه با شما وجود دارد، باید با دکتر مشورت کنید. برای اینکار به دکتر روانشناس یا دکتر روانپزشک مراجعه کنید. معمولا اضطراب خود را با علائم فیزیکی هم نشان میدهد. ممکن است که روتین زندگی شما به علت استرسی که دارید، مختل شود و احساس کنید که نسبت به گذشته تغییر کردهاید. در این مواقع نیاز به کمک متخصص دارید.
هنگامی که احساس میکنید که استرس و اضطراب دارید و فعالیتهای شما مختل شدهاست، میتوانید از روشهای مختلفی برای تشخیص استرس خود میتوانید کمک بگیرید. یکی از این روشها، تستها و آزمونهای آنلاین و حضوری اضطراب است. این تستها تنها در صورتی قابل اعتماد هستند که با کمک متخصص و تحت نظر او گرفتهشوند. چندان نمیتوان به تستهای آنلاین اعتماد کرد.
اگر مشکلات زمینهای دیگری وجود نداشتهباشد، بیمار منحصرا به روانشناس یا روانپزشک که متخصصین سلامت روان هستند و برای تشخیص و درمان بیماریهای روان آموزش دیدهاند، ارجاع دادهمیشود. درمان اغلب ترکیبی از دارودرمانی و شناخت درمانی است. در ادامه به برخی از روشهای درمانی این اختلال روانی اشاره کردهایم.
دارو درمانی: داروها مخصوصا برای افرادی که اضطراب با فعالیتهای روزانهی آنها تداخل دارد، مورد استفاده قرارمیگیرند. داروهایی که اغلب در کوتاهمدت برای درمان GAD مورد استفاده قرارمیگیرند، بنزودیازپینها هستند (که میتوانند اعتیادآور باشند یا خوابآور هستند و میتوانند با حافظه و توجه، تداخل پیداکنند). به این داروها گاهی “آرامبخشهای جزئی” میگویند. زیرا میتوانند احساسات شدید اضطراب حاد را کاهش دهند.این داروها با کاهش علائم جسمی اضطراب، مانند کشیدگی عضلات و بیقراری عمل میکنند. همچنین در کنار بسیاری از داروها ممکن است خوابآوری را تشدید کنند. از طرفی، اگر با مصرف الکل همراه شوند، خطرناک هستند.
درمان شناختی-رفتاری: افرادی که از اختلالات اضطرابی رنجمیبرند، اغلب این نوع درمان را استفاده میکنند. در این نوع درمان، فرد میآموزد که الگوهای فکری و رفتاری که منجر به احساسات اضطرابی میشوند را بشناسد و تغییر دهد. این نوع درمان به محدودکردن تفکر تحریفی با نگاه واقعیتر نسبتبه نگرانیها، کمکمیکند.
اضطراب طولانی مدت میتواند ایجاد افسردگی هم بکند. در مواردی نیز ممکن است که این دو مشکل همراه با هم بروز کنند. بنابراین برای درمان آنها از داروهای مشترک استفاده میشود.برخی ضدافسردگیها نیز برای درمان GAD در دورههای طولانیتر مورد استفاده قرارمیگیرند. برای اثر این داروها، ممکن است چند هفته زمان لازم باشد. اما برای درمان طولانیمدت ایمنتر و مناسبتر هستند.
روشهای بسیاری برای درمان استرس و کنترل استرس وجود دارد. بهعلاوه تکنیکهای ریلکسیشن، مانند تنفس عمیق و بیوفیدبک، ممکن است به کنترل کشیدگی عضلات که اغلب همراه با GAD هستند، کمککند. حتی دمنوش های ضد استرس هم میتوانند کمککننده باشند.
در صورتیکه با مشکل اختلال اضطراب فراگیر مواجه شود، برای درمان آن نیاز به متخصصین و دکترهای سلامت روان است. در روند درمانی اختلال اضطرابی از دکتر روانپزشک و دکتر روانشناس کمک گرفته میشود. در مواردی تنها کمک دکتر روانشناس کافی است. اما گاهی در کنار رواندرمانگر به روانپزشک هم نیاز است. مخصوصا اگر برای درمان مشکل به تجویز و مصرف دارو نیاز باشد.
اختلالات اضطرابی انواع مختلفی دارند که به طور کلی شاخهای از بیماری های اعصاب و روان هستند.
در ادامه این دستهها را معرفی کردهایم:
اختلال اضطراب فراگیر اگر تحت درمان قرار نگیرد و کنترل نشود، میتواند مشکلات بسیاری برای شما ایجاد کند که به نقل از mayoclinic،
شامل موارد زیر هستند:
علایم اختلال اضطراب فراگیر یا GAD، یعنی نگرانی بیشازحد.»این جمله خیلی ساده است، اما داستان نگرانی به این سرراستیها نیست. مگر میشود کلا نگران نشد؟ نگرانی فقط مخصوص عدهی خاصی نیست، بلکه هر آدمی، از پرمشغلهترین تاجر دنیا تا دلآسودهترین راهبی که هر روز کنار چشمه مینشیند و مراقبه میکند، هرکدام بالاخره بهنوعی با نگرانی سروکله میزنند. اصلا هدف از وجود استرس و نگرانی این است که مغزمان بتواند در شرایط بحرانی، بدن را سریع مدیریت کند و ما را از مهلکه نجات بدهد.
برای اینکه جواب این سوال را بدهیم و GAD را هم مفصلتر معرفی کرده باشیم، بیایید همین اول کار، نگرانیها را به دو گروه تقسیم کنیم: اول «نگرانی طبیعی» که همان نگرانیهای روزمره است، اما سالم هم هست و کمک میکند در شرایط پرخطر، واکنش مناسب نشان دهیم؛ دوم «نگرانی افراطی» که راه را برای بیماریهای جسمی و روانی مثل GAD باز میکند. این دو تا با همدیگر چند فرق اساسی دارند .
نهتنها در GAD نگرانیهای آدم زیاد است، بلکه شرایط طوری میشود که عملا کنترل نگرانیها از دست فرد خارج میشود. نگرانی سالم مثل سگ نگهبانی است که به زنجیر بسته شده، اما سر زنجیر دست شماست. میتوانید آن را کنترل کنید، مثلا میتوانید اگر مسئلهی مهمتری پیش آمد، فکر نگرانیهای قبلی را کنار بگذارید. میتوانید تصمیم بگیرید «الان وقتش نیست» و «شب بهش فکر میکنم». اما در نگرانی افراطی که در GAD میبینیم، نهتنها افسار از دست شما خارج شده، بلکه دیگر این شمایید که غلوزنجیر به پایتان است. سگتان هار شده، سر زنجیر را بهدست گرفته، مدام گازتان میگیرد و یک لحظه آرامش برایتان نگذاشته است.
وقتی دچار اختلال اضطراب فراگیر میشوید، در بیشتر روزهای هفته نگرانید. درست مثل کیف پول و کلید، نگرانی هم بیشتر اوقات همراه شماست. این وضعیت مختص یک هفته و دو هفته هم نیست و شاید بیشتر از چند ماه برایتان ادامه پیدا کند.نگرانیهای روزمره و طبیعی فقط بعضی وقتها سروکلهشان پیدا میشود، اما نگرانی افراطی در GAD، هم خیلی بیشتر پیش میآید و هم مدتزمان طولانیتری فرد را درگیر خود میکند<
بیخود نیست که علت هر بیماریای را که بپرسید، یکی از جوابهایی که میشنوید، «استرس» است. افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر هم ازآنجاکه همیشهی خدا نگراناند، ممکن است مشکلات فیزیکی و جسمی متعددی پیدا کنند. مسائل مربوط به خواب، از رایجترین مشکلات آنهاست. ممکن است مدام از خواب بپرند، خواب ناآرام و کمکیفیت داشته باشند و بهخصوص، شبهای زیادی خوابشان نبرد و بیخوابی بکشندفشار نگرانیها باعث میشود شخص در عضلات بدن خود احساس گرفتگی و انقباض بکند، مثلا در قفسهی سینه یا شانهها. تمرکزکردن هم برای مبتلایان به GAD سخت است و شاید شکایت داشته باشند که «ذهنم یکهو خالی میشود»
این مورد مهمترین علامت برای اختلالهاست، چه در اختلال اضطراب فراگیر و چه در هر اختلال روانی دیگر. وقتی کسی اختلال اضطراب فراگیر دارد، نگرانیهای زیاد و مشکلات جسمانیاش باعث میشوند در جنبههای اجتماعی، شغلی، تحصیلی یا دیگر موارد مهم زندگیاش اذیت شود و کارکرد خوبی نداشته باشد.البته باید حواسمان باشد که عملکرد فرد را با عملکرد قبلی خودش مقایسه کنیم، نه دیگران. کسی که زندگی خیلی موفقی دارد، ممکن است درنتیجهی اختلال، کمی افت کند، اما باز هم از بقیه بهتر باشد. همچنین، کسی که هوش پایینی دارد یا به هر دلیلی کل عمرش در سطح متوسط به پایین بوده، الزاما اختلال روانی ندارد.
درمان اضطراب فراگیر معمولاً با توجه به شدن بیماری از هر فرد تا فرد دیگر متفاوت است. در بسیاری از مواقع مشکل با مشاوره و تکنیکهای آرام بخشی درمان میشود. برخی افراد نیز لازم است فرد سبک زندگی خود را تغییر دهند و از راهکارهای موثر برای کاهش استرس استفاده کنند. در صورتی که فرد از سیگار یا ماده مخدر استفاده میکند، لازم است که آنها را ترک کند. اگر اضطراب فراگیر با مشاوره و روشهای آرام بخشی درمان نشد، لازم است فرد از دارو برای درمان استفاده کند. در ادامه میتوانید با روشهای درمان اختلال اضطراب فراگیر آشنا شوید.
اولین راهکار برای درمان اضطراب فراگیر مشاوره و رفتاردرمانی با یک متخصص سلامت روان است. در این روش مشاور سعی میکند تا روی تفکر و رفتار شما تاثیر بگذارد و با ارائه راهکارهای موثر به شما کمک کند تا استرس و اضطراب خود را کاهش دهید. معمولاً درمان به این روش پس از 12 ماه اثربخش خواهد بود. در جلسات مشاوره و رفتاردرمانی فرد یاد میگیرد که چطور افکار مضطرب خود را تشخیص و مدیریت کند. درمانگر به بیمار آموزش میدهد که در شرایط استرس چگونه خود را آرام کند و استرس خود را کاهش دهد.استفاده از داروی اختلال اضطراب فراگیر
راهکار بعدی برای درمان اختلال اضطراب فراگیر استفاده از دارو است. معمولاً دوره مصرف دارو و نوع آن با توجه به شدت بیماری متفاوت است. برخی افراد نیاز به مصرف داروی کوتاه مدت دارند و برخی دیگر پس از یک دوره طولانی درمان میشوند. مصرف داروهای کوتاه مدت میتواند به کاهش علائم اضطراب، تنشهای عضلانی و گرفتگی معده کمک کنند.
در ادامه به برخی از رایجترین داروهای کوتاه مدت برای درمان اضطراب فراگیر اشاره شده است.
برخی داروها که تحت عنوان داروهای ضد افسردگی شناخته میشوند، باید برای مدت طولانی مصرف شوند. درواقع اثربخشی این داروها چند هفته بعد از مصرف ظاهر میشود. از رایجترین عوارض جانبی این داروها میتوان به خشکی دهان، حالت تهوع و اسهال اشاره کرد. در ادامه به برخی از داورهای اختلال اضطراب فراگیر برای مدت طولانی اشاره شده است.
برای درمان اختلال اضطراب فراگیر تنها مشاوره و استفاده از دارو نمیتواند موثر باشد. فردی که تحت استرس و اضطراب همیشگی قرار دارد، باید سعی کند تا سبک زندگی خود را بهطورکلی تغییر دهد.
در ادامه به راهکارهای موثر برای تغییر سبک زندگی و درمان اضطراب فراگیر اشاره شده است.
برای تشخیص اختلال فراگیر روانشناس شرایط و علائم بیمار را به دقت بررسی میکند. اگر استرس مزمن به همراه سایر علائم بیشتر از 6 ماه طول بکشید، یعنی فرد به اختلال اضطراب فراگیر مبتلا شده است. در اکثر مواقع روانپزشک برای تشخیص بیماری از تست اختلال اضطراب فراگیر استفاده میکند.
هیچ راهکار شناخته شدهای برای پیشگیری از اختلال فراگیر وجود ندارد و تنها میتواند با مشاهده علائم جزئی از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد. افرادی که احساس اضطراب و افسردگی را تجربه میکنند میتوانند با کمک گرفتن از راهکارهای موثر هر چه زودتر از بروز مشکلات جدی و مزمن جلوگیری کنند. در ادامه به روشهایی برای پیشگیری از اضطراب فراگیر اشاره شده است.
در صورتی که اختلال اضطراب فراگیر درمان نشود، میتواند موجب بروز مشکلاتی جدی در فرد شود و مشکلات روانی و جسمی متفاوتی را برای فرد ایجاد کند. در ادامه به مهمترین عوارض اضطراب فراگیر اشاره شده است.
علائم اضطراب فراگیر به دو دسته جسمی و روانی تقسیم میشود و در کودکان و بزرگسالان دیده میشود که شامل موارد زیر است:نگرانی بیش از حد برای چیزهای روزمره
کودکان و نوجوانان بیشتر در مورد عملکرد صحیح و مناسب در فعالیتهایی مانند مدرسه یا ورزش، بروز فجایع، مانند زلزله یا جنگ، سلامت دیگران مانند اعضای خانواده، و از دست دادن یکی از عزیزان احساس اضطراب فراگیر دارند، این در حالی است که بزرگسالان مبتلا به اضطراب منتشر، اغلب در مورد شرایط روزمره مانند امنیت شغلی یا عملکرد سلامتی، امور مالی، سلامت و رفاه فرزندان یا سایر اعضای خانواده، دیر رسیدن، انجام کارهای خانه و سایر مسئولیتها احساس اضطراب شدید دارند. هم کودکان و هم بزرگسالان مبتلا به GAD ممکن است علائم فیزیکی مانند درد، خستگی یا تنگی نفس را تجربه کنند که عملکرد آنها را سخت کرده و در زندگی روزمره اختلال ایجاد میکند. علائم ممکن است در طول زمان نوسان داشته باشند و اغلب در مواقع استرس بدتر میشوند، به عنوان مثال همراه با یک بیماری جسمی، در طول امتحانات مدرسه، یا در طول یک درگیری خانوادگی، فرد احساس اضطراب شدیدتر و مداومتری را دارد. همچنین، این اختلال بیشتر در افرادی دیده میشود که دارای شخصیت ایدهآلگرا هستند، نسبت به خود احساس اعتماد ندارند و به تایید دیگران بیش از حد عادی نیاز دارند. بسیاری از مبتلایان نمیتوانند زمان دقیقی را برای شروع نگرانیهای خود مشخص کنند، اما میدانند که برای مدت زمانی طولانی است که این احساس را با خود دارند، به نحوی که انگار همیشه با آنها بوده است
درمان شناختی رفتاری (CBT)، یک نوع روان درمانی مبتنی بر تحقیقات است که معمولاً برای درمان GAD استفاده میشود. CBT روشهای متفاوتی از تفکر، رفتار و واکنش به موقعیتها را به مراجع میآموزد تا کمتر احساس اضطراب و نگرانی کند.یکی دیگر از گزینههای درمانی برای GAD درمان پذیرش و تعهد (ACT) است. ACT رویکردی متفاوتی نسبت به CBT برای افکار منفی دارد و از استراتژیهایی مانند تمرکز حواس و هدفگذاری برای کاهش ناراحتی و اضطراب استفاده میکند. در مقایسه با CBT، ACT شکل جدیدی از روان درمانی است، بنابراین اطلاعات کمتری در مورد اثربخشی آن در دسترس است. با این حال، افراد مختلف به روشهای درمانی مختلف پاسخهای متفاوتی دارند. ممکن است این شکل از درمان برای یک مراجع مناسبتر باشد که این موضوع به تشخیص متخصص سلامت روان بستگی دارد
انواع مختلفی از داروها میتوانند موثر باشند، البته توجه داشته باشید که حتما باید در مراجعه حضوری و با توجه به وضعیت روحی تجویز شود:
از جمله:
از مصرف خودسرانه دارو بشدت پرهیز کنید.
برای شرکت در تست افسردگی و اضطراب به لینک زیر مراجعه فرمایید.
داروهای ضد افسردگی SSRI و SNRI معمولاً برای درمان افسردگی استفاده میشوند، اما میتوانند به درمان علائم اضطراب فراگیر نیز کمک کنند. این داروها برای اثربخشی به چند هفته فرصت نیاز دارند و ممکن است با عوارض جانبی مانند سردرد، حالت تهوع یا اشکال در خواب همراه باشند. این عوارض جانبی معمولاً برای اکثر افراد شدید نیستند، به خصوص اگر دارو در دوز کم شروع شود و در طول زمان به آرامی افزایش یابد. در صورتی که عوارض جانبی در بیمار ناراحت کننده است، بهتر است با متخصص بهداشت روان صحبت شود تا دوز یا نوع دارو تغییر کند.
بنزودیازپین ها، که داروهای آرام بخش ضد اضطراب هستند، نیز میتوانند برای مدیریت GAD تجویز شوند. این داروها میتوانند در کاهش سریع اضطراب بسیار موثر باشند، اما برخی افراد نسبت به آنها دچار مقاومت دارویی میشوند و برای رسیدن به همان اثر به دوزهای بالاتر و بالاتر نیاز دارند. برخی از بیماران حتی به آنها وابسته میشوند. بنابراین، در صورت نیاز، روانپزشک آنها را فقط برای مدت کوتاهی تجویز میکند.
بوسپیرون یکی دیگر از داروهای ضد اضطراب است که میتواند در درمان اضطراب فراگیر مفید باشد. برخلاف بنزودیازپین ها، بوسپیرون آرامبخش نیست و پتانسیل کمتری برای ایجاد وابستگی دارویی دارد. بوسپیرون باید به مدت 3 تا 4 هفته مصرف شود تا کاملاً موثر باشد.
اثربخشی هم روان درمانی و هم دارو درمانی ممکن است مدتی طول بکشد. همچنین، گاهی برای یافتن بهترین گزینه دارویی لازم است چندین بار نوع یا دوز دارو تغییر کند. تیم روانشناسان و روانپزشکان سیمیاروم به شما کمک میکنند تا بهترین دارو، دوز و مدت درمان را بیابید.
برخی از افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی ممکن است از پیوستن به یک گروه خودیاری و به اشتراک گذاشتن مشکلات و دستاوردهای خود با دیگران سود ببرند. گروههای حمایتی هم به صورت حضوری و هم به صورت آنلاین در دسترس هستند. با این حال، بهتر است این گروهها زیر نظر یک متخصص سلامت روان اداره شوند. توصیههایی که از گروههای خودیاری، بدون حضور مشاور یا روانشناس، دریافت میشوند فاقد اعتبار هستند.
هر چند احساس اضطراب در زندگی کاملاً طبیعی است و همه ما گاهی به آن دچار میشویم، اما اضطراب فراگیر زندگی روزمره را مختل میکند. در این صورت لازم است که با یک متخصص بهداشت روان مانند روانشناس یا روانپزشک ملاقات داشته باشید تا علائم، نگرانیها و ترسهای شما بررسی شود و اقدامات لازم برای بهبود کیفیت زندگی اتخاذ شود
اختلال اضطراب فراگیر، فقط یکی از از انواع اختلالات اضطرابی است، اما آمار اختلالات اضطرابی بهطورکلی بالاست. نتایج پیمایش ملی سلامت روان در سال 1390 نشان میدهد در همین ایران خودمان، 15درصد افراد در طول یک سال گذشته، به یکی از انواع اختلالات اضطرابی دچار شدهاند!
در همین پیمایش، کل میزان افرادی که به یکی از اختلالات روانپزشکی، فارغ از نوع آن، دچار شدهاند، 23/6درصد بوده است. این یعنی بیشتر از نصف کسانی که به مشکلات روانی دچار میشوند، دارند با اختلالات اضطرابی دستوپنجه نرم میکنند. بیخود نیست که تلویزیون و رادیو اینهمه از «مدیریت استرس» حرف میزنند، نه؟و اما خود اختلال اضطراب فراگیر: GAD بهتنهایی، 2/9درصدِ افراد را در جامعهی امریکا گرفتار کرده است. در ایران هم آمار پیمایش ملی، شیوع 5/2درصد را اعلام کرده است.
DSM-5 نام کتاب راهنمایی است برای تشخیص اختلالات روانی. این کتاب باتوجهبه جامعهی امریکا میگوید خانمها دو برابر آقایان ممکن است به اضطراب فراگیر دچار شوند. اما طبق پیمایش ملی ایران، به نظر میرسد در ایران خانمها فقط 59درصدِ مبتلایان را تشکیل میدهند.
GAD، زیاد سنوسال نمیشناسد و سراغ هرکسی هم ممکن است بیاید. اما بالاخره بین ردههای سنی مختلف، فرقهایی هست. مثلا از آن 2/9درصد نرخ شیوع در امریکا، تنها 0/9درصد متعلق به نوجوانان است. ازطرفدیگر، خیلی کم پیش میآید بچهها دچار این اختلال شوند.
بیشترین تعداد تشخیصهای اضطراب فراگیر درمورد کسانی بوده است که بین 45تا65 سال داشتهاند؛ این یعنی یا میانسالها از همه بیشتر برای درمان مراجعه میکنند و درنتیجه اختلالشان بیشتر تشخیص داده میشود، یا اینکه در این ردهی سنی است که نگرانیهای افراطیِ زیادی در زندگی افراد سرک میکشند و آنان را آزار میدهند. اما بعد از 65سالگی، هرچقدر که سن بالاتر میرود، آدمهای کمتری مبتلا به اضطراب فراگیر تشخیص داده میشوند.