اختلال میسوفونیا یا میزوفونیا یا صدابیزاری گزینشی یک اختلال روانی است که در آن افراد دارای یک نوع سندروم حساسیت صدایی هستند و با شنیدن یک سری از صداها از لحاظ فیزیولوژیکی، واکنشهایی احساسی و یا پرخاشگرانه نشان میدهند. صداهایی که اعصاب و روان افراد را درگیر میکند، میتواند شامل صدای تایپ با صفحه کلید، برف پاک کن ماشین، چک چک شیر آب، گچ روی تخته، نفس کشیدن، بازی با گیره خودکار، تیک تاک ساعت، باز و بسته کردن در خودکار، جویدن یا هورت کشیدن، صدای بوق و دیگر صداهایی که میتواند برای افراد ایجاد آزار و حساسیت کند. در واقع صدا بیزاری را میتوان مختص صداهایی دانست که مکرراً پشت سر هم تکرار میشوند و افراد مبتلا به این اختلال به آنها واکنشهای عصبی نشان میدهند. دفعات ایجاد این صدا میتواند منجر به تقویت این اختلال شود.
به نظر میرسد این اختلال طیفی از خفیف تا شدید را در بر میگیرد. افراد طیفی از پاسخهای فیزیولوژیکی و احساسی را به همراه برخی ادراکها گزارش میکنند. اگر شخص واکنش خفیفی داشته باشد، ممکن است احساسات زیر را تجربه کند:
اگر پاسخ شدیدتر باشد، ممکن است صدای مورد نظر باعث احساسات زیر شود:
این اختلال میتواند در زندگی اجتماعی شخص محدودیت و اختلال ایجاد کند. برخی از افراد مبتلا به صدابیزاری هنگام رفتن به موقعیتهایی که ممکن است صداهای محرک در آنها وجود داشته باشد، پیشاپیش دچار اضطراب میشوند، موردی که اضطراب پیشنگرانه نامیده میشود. مثلاً شخص ممکن است از رستوران رفتن خودداری کند یا جدا از همسر، خانواده و دوستانش غذا بخورد.
همچنین شخص مبتلا به صدابیزاری به مرور زمان ممکن است به محرکهای بصری نیز واکنش نشان دهند. دیدن چیزی که شخص میداند ممکن است صدای آزاردهندهای ایجاد کند، میتواند یک واکنش به دنبال داشته باشد.
برای اینکه بتوانید با وجود این مشکل، زندگی راحتی داشته باشید و با آن کنار بیایید باید چند نکته را رعایت کنید از جمله:
متاسفانه میسوفونیا یا صدا بیزاری با استرس رابطهی مستقیمی دارد به این صورت که میسوفونیا میتواند موجب افزایش استرس در افراد شود و همچنین استرس نیز میتواند موجب افزایش اختلالات میسوفونیا شود. بنابراین مدیریت استرس در افراد مبتلا به این بیماری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
مبتلایان در اختلال میسوفونیا به صداهای خاص که موجب رنجش فرد میشود، واکنش نشان میدهند در حالی که در اختلال فونوفوبیا، صداهای ناگهانی بلند و غیرمنتظره میتواند باعث حملات اضطرابی در شخصی شود.
معمولاً مبتلایان به میسوفونیا قرار گرفتن در محیطهای شلوغ و پر سر و صدا را که باعث حذف محرکها میشوند ترجیح میدهند.
سن شروع این اختلال مادامالعمر مشخص نیست اما برخی افراد علائم را بین 9 تا 13 سالگی گزارش میکنند. صدابیزاری در دختران شایعتر است و به سرعت بروز میکند، اما به نظر نمیرسد که فقط به یک رویداد مربوط باشد.
پزشکان مطمئن نیستند که چه عواملی باعث ایجاد صدابیزاری میشود، اما مشکل در گوش شخص نیست. پزشکان فکر میکنند این مشکلی بخشی روانی و بخشی فیزیکی است. اختلال صدابیزاری میتواند به چگونگی تاثیر صدا روی مغز و ایجاد پاسخهای خودکار در بدن ارتباط داشته باشد.
از آنجا که گوشهای شخص مبتلا و شنوایی او طبیعی است، تشخیص آن میتواند برای پزشک مشکل باشد. صدابیزاری گاهی اوقات با اضطراب یا اختلال دوقطبی یا وسواس فکری-عملی اشتباه گرفته میشود. برخی از پزشکان فکر میکنند این مشکل باید به عنوان یک اختلال جدید طبقهبندی شود.
غالباً پزشکان چیزی دربارهٔ این اختلال نمیدانند و در مورد طبقهبندی آن هیچ اتفاق نظری وجود ندارد. به نظر میرسد صدابیزاری هم به تنهایی و هم به همراه با سایر مشکلات سلامت، رشدی و روانپزشکی بروز میکند.
اخیراً پژوهشی مهم نشان داد که اختلال صدابیزاری ریشه در مغز دارد. محققان، اختلالی در اتصال قسمتهایی از مغز را نشان دادند که هم تحریک صدا و هم پاسخ ستیز یا گریز را پردازش میکند. این مشکل همچنین شامل قسمتهایی از مغز است که اهمیت صداها را رمزگذاری میکند.
ابتدا باید بررسی کرد که آیا مشکلات شنوایی در افراد وجود دارد یا خیر؛ بعد از چکاپ توسط پزشک گوش و حلق و بینی باید صدا بیزاری را به همراه سایر اختلالات موجود در افراد بررسی و درمان کرد. درمان این اختلال هم مانند تشخیص و علل، روشن و واضح نیست اما روشهای روانکاوانه به همراه آنالیزهای افکاری میتواند به افراد جهت بهبودی کمک کند. انجام تستهای شنوایی توسط پزشکان میتواند عکسالعمل آنها را جهت بررسی، تحریک کند. در واقع درمان اختلال صدا بیزاری ترکیبی از روان درمانی و روشهای درمانی متخصصان گوش است. استفاده از دستگاههای شنوایی تغییر صدا میتواند صدای داخل گوش فرد را با صدایی دیگر تغییر دهد مثلاً به جای صداق بوق در گوش فرد صدای آبشار پخش شود تا حساسیت فرد را کاهش دهد. صحبت درمانی، ورزش روزانه، خواب کافی، مدیریت استرس، استراحت کافی، استفاده از عایق صدا و گوش دادن به موسیقی از دیگر درمانها برای افراد مبتلا به اختلال میسوفونیا است.