رفتار سمی

رفتار سمی چیست؟

رفتارهای سمی به رفتارهایی گفته می‌شود که طیف وسیعی از احساسات منفی را ایجاد می کند، منجر به بیماری های روحی روانی و جسمانی می گردد و بهداشت روان و کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار می دهد. این رفتارهای سمی ممکن است در خود یا در دیگران باشد. رفتارهای سمی اطرافیان را آزار می دهد و آنان را از فرد دور می کند. این رفتارها اکثرا ریشه در دوران کودکی و حفره های شخصیتی درون فرد دارد.

نشانه های رفتار سمی

رفتارهای سمی علائمی دارند که هر فردی متوجه آنها می شود. برخی از رایج ترین این رفتارها شامل موارد زیر می شوند:

1-منفی اندیشی از نشانه های رفتار سمی

افرادی که جهان بینی منفی دارند و مدام از زندگی خود یا دنیا گله و شکایت دارند، عینک بد بینی را به دیگران تزریق می کنند. آنچه باعث ناراحتی دیگران می شود تفسیر ها، انتظارات و افکار است که در مورد وقایع بیرونی ایجاد می شود. برداشت های اشتباه و برخوردهای نامناسب که موجب تکدی خاطر می شوند و رضایت از زندگی را به مخاطره می‌اندازند، انواع بیماری ها را برای فرد ایجاد می کنند. این رفتار از این جهت اهمیت دارند که باعث واکنش های غیر منطقی نسبت به وقایع می شود. آنها مدام نشخوار ذهنی با محتوای منفی دارند و برای هر موردی قضاوتهای بدبینانه دارند.

2-وابستگی

وابستگی به هر شکلی که باشد نتیجه ای جز برهم زدن روال عادی زندگی نخواهد داشت. زمانی که وقت و انرژی خود را به توجه و تمرکز بر روی زندگی و مشکلات دیگران صرف می کنید بهانه خوبی به دست می آورید که به مشکلات و زندگی خود اهمیت ندهید. فردی که بی وقفه نگران مشکلات دیگران است و خوشبختی و آسایش و آرامش بقیه را بر خوشبختی خودش ترجیح می دهد سرانجام خسته و فرسوده می شود.

بسیاری از وابستگی ها به این علت است که فرد خود را درگیر زندگی دیگران می کند چون از این طریق احساس غرور و افتخار می کند و فکر می کند که هویت یافتن و زندگی آنها معنا پیدا کرده است. آنها فکر می کنند که هدف و نقش در زندگی کمک به دیگران است.

ممکن است در کودکی آموخته باشند که زندگی خودشان اهمیتی ندارد و به همین علت زندگی خویش را رها کرده و اکنون که بزرگ شدن همان عادت رفتاری را ادامه می دهند اما متاسفانه این نوع دیدگاه ناسالم و بیمارگونه به زندگی باعث می شود روابط ناسالم همراه با سوء استفاده دیگران ادامه پیدا کند.

برای این که زندگی خود را از زندگی دیگران جدا کنید باید بتوانید پیوندهای به شدت عاطفی و وابستگی های روانی و حتی روابط فیزیکی و ناسالمی که با دیگران دارید و باعث آزار آنان می شوند را قطع کنید. با این رفتار سمی افراد نمی توانند زندگی آرامی را تجربه کنند و نمی توانند کیفیت زندگی دیگران را بهبود ببخشند.

3-خودناتوان سازی از جمله نشانه های رفتار سمی

راهبردهای خودناتوان سازی رفتاری مهم‌ترین راهبردهای خودناتوان سازی هستند. زیرا مستلزم دست زدن به رفتارهایی هستند که عملکرد فرد را تضعیف می‌کند. زمانی که افراد حس می کنند به شدت به حفظ عزت نفس نیاز دارند راهبردهای خودناتوان سازی را انتخاب می‌کنند. زمانی افراد به راهبردهای خودناتوان سازی رفتاری متوسل می شوند که احساس کنند تلاش برای مقابله با مشکلی که موفقیت در آن تضمین نشده نیز خطرناک تر است. بنابراین ترجیح می‌دهند در موفقیت خود اخلال ایجاد کنند تا بدین ترتیب حداقل بهانه‌ای برای شکست داشته باشند.

نسبت دادن رفتارهای غیرقانونی و نامعقول به برخی چیزها آسان تر از اعتراف کردن به ضعف در کنترل تکانه یا قضاوت بد است. زمانی که افراد از خودناتوان سازی استفاده می کنند به شیوه ای رفتار نمی کنند که به طور مستقیم مزاحم عملکردشان شود، بلکه یک عامل تعدیل کننده ای را پیدا می کنند تا بتوانند به عنوان توجیهی برای عملکرد ضعیف خود ادعا کنند.

4-خودشیفتگی و غرور

فردی که نیاز به دیده شدن دارد و می خواهد خود را بزرگتر از آنچه هست نشان دهد دچار خودشیفتگی و غرور کاذب است که با دوست داشتن خود در تضاد است. خودشیفتگی صفتی ناپسند و اجتماعی تلقی می شود. افراد خودشیفته نسبت به انتقاد دیگران بسیار حساسند، عزت نفس کاذبی دارند، کلیه موفقیت هایشان را به توانایی‌های خود نسبت می دهند و شکست هایشان را به دیگران و عوامل بیرونی.

این افراد به راحتی خود را در موقعیت های مختلف توجیه می کنند و اهل رقابت هستند. برعکس افراد خودشیفته افراد متواضع نیازی به غلبه بر دیگران ندارند و هرگز نمی خواهند برتری های خود را به رخ دیگران بکشند.

انسان مغرور نمی توانند فروتن و متواضع باشد. غرور با انسان در آمیخته است و از درون به او ضربه می زند. انسان مغرور به دنبال مقصر های بیرونی است. چرا که با پیدا شدن مقصر آرام می شود و احساس گناه نمی کند. چنین افرادی با کسانی که برای آنها زحمت کشیدند رفتار نامناسبی دارند.

متواضع و فروتن بودن به این معنا نیست که در مورد خودتان احساس خوبی نداشته باشید بلکه اعتماد به نفس و احساس فروتنی چیزی جدا از غرور و خودخواهی است. فخر فروشی ریشه در بی اعتمادی به خود و عدم اطمینان به خویشتن دارد.

هنگامی که محدودیت ها و کاستی های خود را بشناسد و به آنها آگاه باشید دچار غرور نمی شوید چرا که می دانید کسی است که در موردی دیگر حتماً از شما بهتر است.

5-پرخاشگری انفعالی از مهم ترین نشانه های رفتار سمی

افرادی که اغلب از ابراز علنی احساسات خود واهمه دارند احساسات واقعی آنها ممکن است به طور غیرمستقیم ابراز شوند به طوری که ناخودآگاه از انجام کارهای مربوط به افرادی که علاقه به آنها ندارند سر باز می زنند. پرخاشگری منفعلانه و شخصیت منفعل پرخاشگر به معنی عدم قاطعیت و ناتوانی در نه گفتن است. کسانی که نمی توانند مستقیم خواسته‌های خود را به زبان بیاورند و مهارت ابراز وجود را یاد ندارند، به جای گفتن صریح و شفاف نیاز های خود آن را غیر مستقیم و با نیش و کنایه بیان می کنند. این گونه رفتارها به شدت سمی است زیرا روابط با دیگران را به تا حد زیادی تحت تاثیر قرار می دهد. بهتر است بدانید که شفاف سازی و گفتن مقتدرانه نیازها است که از سو تفاهم جلوگیری می کند نه خود خوری و رفتارهای غیر مستقیم.

6-عدم پذیرش مسئولیت

کسی که مسئولیت کارها و اعالش را نمی پذیرد و آن را به گردن دیگران می اندازد، به نوعی رفتار سمی از خود نشان می دهد که آرامش را هم از بقیه سلب می کند. این افراد با ایفای نقش قربانی و شکوه و گلایه از دیگران، مظلوم نمایی می کنند تا احساس گناه در آنان ایجاد کنند. هدفشان این است که نشان دهند دیگران مقصر بدبختی یا اشتباهاتشان هستند. عدم قبول مسئولیت شکل های دیگری هم به خود می گیرد. این افراد باید بر روی افزایش مسئولیت پذیری خود کلیک کنید.

گاهی برخی انسان های سمی کینه ای می شوند به این دلیل که نمی توانند باور کنند تنها کسی که عامل شکست یا موفقیت شان هست، فقط خودشان هستند. مثلا تصور کنید دانشجویی که در امتحان پایان ترم رد می شود، از استادش کینه به دل می گیرد که عامل شکست او، سخت گیری استاد است نه درس نخواندن خودش. علاوه بر این فردی که خودش را مسئول نمی داند به خاطر رفتار ناپسندش حاضر به عذرخواهی هم نمی باشد. چرا که او این گونه توجیه می کند که من هیچ اشتباهی نکردم و نیازی به معذرت خواهی نیست.برای سنجش میزان مسولیت پذیری خود در تست نئو فرم بلند شرکت کنید.

7-نیاز به توجه از دیگر نشانه های رفتار سمی

افرادی که مدام دنبال جلب توجه دیگران هستند و از هر ترفندی برای بدست آوردن نگاه های مردم استفاده می کنند، انسان هایی سمی اند. که دوست دارند در راس امور باشند. این رفتارهای زننده باعث تخریب روابط با دیگران می شود. چرا که بقیه آن ها را جلف یا خودنما خطاب می کنند. نیاز به کسب توجه، به تدریج تبدیل به عادت می شود که ترک آن سخت است.

خودنمایی هر انسانی را از پا می اندازد. زیرا باید دائما تلاش کند و از نیازهای خودش چشم پوشی کند. تا ببیند دیگران به چه چیزی امتیاز می دهند. این افراد به تحسین و تشویق دیگران بیش از حد نیاز دارند. اگر فردی به آنان بی اعتنایی کند یا تاییدشان نکند دچار غم و خشم می گردند. برای این افراد یادگیری مهارت چگونه خودمان باشیم ضروری است.

8-ویژگی های رفتار سمی والدین

رفتارهای سمی که والدین در ارتباط با فرزندان از خود نشان می دهند شامل موارد زیر می شود:

توقع بیش از حد: والدینی که انتظارات بیش از حد و نامناسب از فرزندان دارند. زمینه ناسازگاری را به وجود می آورند.

خشم و کینه: این گونه والدین برای کوچک ترین رفتار اشتباه فرزندان، از کوره در می روند و همیشه انتقاد می کنند.

ناتوانی در کنترل هیجان: آن ها تحت سیطره هیجانات خود هستند. یک بار خیلی خوب رفتار می کنند اما دفعه بعد رفتاری متضاد نشان می دهند. به نوعی ثبات در هیجانات ندارند.

کنترل زیاد: والدین کنترل گر با چک کردن و کنترل زیاد منجر به پنهان کاری فرزندان از آنها می شوند. زیرا حریم خصوصی را از بین می بریم.

سرزنشگر: این والدین مدام در حال نشان دادن اشتباهات فرزندان و گوشزد کردن هستند.

نشانه های رفتار سمی و راه برخورد با رفتار سمی

برای برخورد با رفتارهای سمی رعایت نکات زیر اهمیت دارد:

1-تعیین حد و مرز در روابط

برای رهایی از انسانهای سمی و رفتارهای زننده، بهتر است حد و مرز خود را تعیین کنید. با این کار متوجه خواهید شد که هویت به دست آورده اید. برای خود به عنوان انسانی همانند انسان های دیگر ارزش قائل هستید.

بهتر است بدانید که داشتن چنین احساسی و برداشتی از خودمان یکی از مهم ترین قدم ها برای بهبودی محسوب می شود. علاوه بر این تعیین حد و مرز باعث می‌شود که در روابط خود با دیگران از ارزش و احترام ویژه ای برخوردار شوید. از داشتن رابطه با دیگران لذت ببرید.

2-آموختن نه گفتن در برابر نشانه های رفتار سمی

نه گفتن و نپذیرفتن هر آنچه دوست ندارید و نمی خواهید یعنی همان کارهای گذشته که فقط برای خشنود کردن دیگران انجام می دادید. مخالفت و نه گفتن به همه رفتارهای آزاردهنده دیگران که موجب تحقیر و ناراحتی شما می شد.

برای این که بتوانید رابطه خود را از افراد سمی دور نگه دارید یاد گرفتن اینکه چگونه نه بگوییم بسیار ضروری است.

با استفاده از ابزارهای بهبودی و نه گفتن به آنچه که نمی پسندید یعنی همان رفتارهای ناهنجار دیگران که باعث تحقیر و بی ارزش شدن شما می شد. به تدریج برای خود ارزش و اهمیت قائل خواهید شد و می توانید بدون این که نیازی به تایید دیگران داشته باشید زندگی آرامی را تجربه کنید.

3-صحبت درمورد رفتارشان با آنها

شخصی که مدام افکار منفی دارد یا دیگران را مقصر می داند، خودش متوجه تاثیر رفتارش بر دیگران نیست. آن ها به این نوع کارها و طرز تفکر عادت کرده اند.

از نشان دادن واکنش های منفی در برابر آنان بپرهیزید. بهتر است با درک احساسات و مهارت همدلی به آنان کمک کنید تا از رفتارهای خویش فاصله بگیرند. اگر هم بتوانید این گونه افراد به درمان تشویق کنید خیلی تاثیر دارد.

کنار گذاشتن رفتارهای سمی که در برخی ها سال ها ریشه دوانده، کار آسانی نیست و نیازبه کمک فرد دیگر دارد.

4-تشویق به آموزش مهارت های زندگی | نشانه های رفتار سمی

گاهی برخی افراد سبک زندگی درست و مهارت های زندگی را نمی دانند. آنان تصور می کنند همین رویه ای که در پیش می گیرند مناسب ترین است.

افرادی که رفتارهای سمی نشان می دهند احتمال این مدل رفتارها را از اطرافیان خود یاد گرفته اند. بنابراین با تشویق آن ها با اتخاذ راه درست زندگی می توان تغییرات مثبتی ایجاد کرد.

مهارت های زندگی از اصول اساسی زندگی برای هر فردی محسوب می شود. این مهارت برای آرامش و ارتقای زندگی و کیفیت ارتباطات و سلامت روان ضروری است.برای شرکت در تست آنلاین سلامت روان کلیک کنید.

5-درگیر نشدن

سعی کنید تا حد امکان درگیر افکار منفی و باورهای افراد سمی نشوید. مثلا ممکن است آن ها غیبت فردی را پیش شما می کنند در این موقع بهتر است حرف را عوض کنید. گاهی افراد سمی قصد وارد کردن شما به بازی شان را دارند. هشیار باشید و گول نخورید.

6-فاصله گرفتن راه مقابله با نشانه های رفتار سمی

اگر می بینید که نمی توانید در افکار و باورهای سمی دیگران مداخله کنید و آن ها را تغییر دهید، نهایتا از او فاصله بگیرید. این را بدانید که تغییر رفتارهای دیگران تا زمانی که خودشان انگیزه ای برای تغییر نداشته باشند، بی ثمر است. برخی انسان ها با رفتارهای سمی خود امتیاز کسب می کنند و نمی خواهند آن را کنار بگذارند. پس بهتر است شما فاصله تان را با این افراد حفظ کنید تا در امان بمانید.